Geschiedenisboeken bestaan er in allerlei soorten en maten. Ze gaan over een bepaalde persoon, een bepaalde periode, een bepaald gebied of overspannen de hele bekende geschiedenis. Ik heb geen specifieke voorkeur. Ik lees een biografie van Caesar, een beschrijving van de Middeleeuwen, een overzicht van de Egyptische Koningstijd of de opkomst van het mensdom allemaal met evenveel aandacht en plezier.

Een paar jaar geleden verscheen er in de laatste categorie een opmerkelijk boek, geschreven door een Israelische historicus: Homo Sapiens, met als nogal gedurfde ondertitel: Een kleine geschiedenis van de mensheid. Gedurfd, omdat een verhaal dat miljoenen jaren bestrijkt behoorlijk wat kennis vereist op veel verschillende gebieden. Yuval Noah Harari die geschiedenis doceert aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem stelde mij niet teleur. Zeker, hij heeft een agenda en vergaloppeert zich in zijn enthousiasme wel eens, maar hij neemt over het algemeen de gepaste terughoudendheid in acht waar het gaat om speculatieve theorieën, onderbouwt zijn verhaal met archeologisch bewijs en onderzoek en is bovenal een zeer begenadigd verteller. Ik kon niet ophouden met lezen.

Harari schrijft voor een breed publiek, dus houdt het simpel, wat niet hetzelfde is als oppervlakkig. Hij beziet de mens als een diersoort met bijzondere eigenschappen. Dat is niet nieuw, ik kan je in dit verband ook Jared Diamonds boek De derde chimpansee aanraden of de klassieker De naakte aap van Desmond Morris, maar Harari, hoewel bloedserieus, geeft er een speelse draai aan, die ik in elk geval heel verfrissend vond. In zijn boek geen veldslagen, koningsnamen en eindeloze jaartallen. Het gaat om de menselijke ontwikkeling tot het meest dominante dier op deze planeet. Om te beginnen neemt hij ons mee naar de verschillende mensensoorten en de eerste schreden van de soort die uiteindelijk zou overblijven en waarvan wij de jongste nakomelingen zijn. Achtereenvolgens komen de cognitieve revolutie (het denken en de taal), de agrarische revolutie en de industriële revolutie aan bod, als drie grote sprongen voorwaarts in onze geschiedenis. Al blijkt dat er op dat voorwaarts hier en daar wel wat valt af te dingen. Zijn we werkelijk beter af dan onze verre voorouders? Ik wel natuurlijk, maar jullie ook?

De, in elk geval voor mij, soms nieuwe inkijkjes en wetenswaardigheden maken dit boek tot mijn favoriete genre. Als je af en toe even moet stoppen met lezen om het gebodene te laten bezinken en de implicaties te vertalen naar je leven hier en nu, heeft een schrijver wat mij betreft een goede prestatie geleverd. Een aanrader dus.

Zoals te doen gebruikelijk bij een populair wetenschappelijk boek, zijn de meningen evenwel verdeeld. Niemand betwist Harari’s vertelkunst, maar op zijn insteek en de wetenschappelijke uitwerking was ook de nodige kritiek. Lees dit zure stukje maar van beroepsmopperaar Marcel Hulspas, misschien wacht je dan nog even met de aanschaf.

Ik vind het uitstekend leesvoer in elk geval en dat geldt ook voor het vervolg Homo Deus, dat als ondertitel Een kleine geschiedenis van de toekomst meekreeg en voor nog veel meer controverse zorgde. Daarover gaat mijn volgende blogstukje.